Mỡ máu là một vấn đề quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và phòng ngừa bệnh tật. Ai cũng có thể gặp tình trạng mỡ máu cao do tiêu thụ quá nhiều chất béo hoặc thực phẩm chứa calo rỗng. Thực tế cho thấy việc giảm mỡ máu hiệu quả không nhất thiết phải dùng thuốc, mà có thể đạt được thông qua những phương pháp tự nhiên và thay đổi lối sống lành mạnh.
Mỡ Máu là Gì?
(Nguồn: Olive Wellness Institute)
Mỡ máu, còn được gọi là lipid máu, là một thuật ngữ mô tả mức độ mỡ có trong hệ tuần hoàn của cơ thể. Mỡ máu bao gồm chất béo và các chất liên quan khác như cholesterol và triglyceride. Mỡ máu được sản xuất từ thức ăn chúng ta tiêu thụ hoặc tổng hợp trong cơ thể từ các nguồn năng lượng dư thừa.
Mỡ máu có vai trò quan trọng trong cơ thể, cung cấp năng lượng, hỗ trợ hấp thụ vitamin, bảo vệ các cơ quan và cung cấp chất béo thiết yếu cho các quá trình cơ bản của cơ thể. Tuy nhiên, mức độ mỡ máu quá cao có thể gây ra các vấn đề sức khỏe.
Các vấn đề liên quan đến mỡ máu cao bao gồm tăng cholesterol xấu (LDL cholesterol) và triglyceride, và giảm cholesterol tốt (HDL cholesterol) trong máu. Đây là các yếu tố nguy cơ cho các bệnh tim mạch như bệnh động mạch vành và đột quỵ. Mức mỡ máu được đo bằng cách thực hiện một bài xét nghiệm máu. Các kết quả thường bao gồm tổng cholesterol, LDL cholesterol, HDL cholesterol và triglyceride. Để duy trì sức khỏe tốt, điều quan trọng là duy trì mỡ máu trong mức lý tưởng, đồng thời theo dõi các yếu tố liên quan đến mỡ máu thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất.
Nguyên Nhân Gây Tăng Mỡ Máu
(Nguồn: Deposit Photos)
Mỡ máu có thể tích tụ nhiều trong cơ thể do những nguyên nhân liên quan đến di truyền, chế độ ăn, mức độ vận động, tuổi tác, giới tính…
Di truyền
Một số nguyên nhân di truyền có thể góp phần làm tăng mỡ máu bao gồm:
- Di truyền gia đình: Một số bệnh di truyền như tăng lipid máu (dyslipidemia), bệnh tăng triglyceride, bệnh tăng cholesterol và bệnh béo phì có thể được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong gia đình. Khi có một thành viên trong gia đình bị mỡ máu cao, nguy cơ tăng mỡ máu ở các thành viên khác trong gia đình cũng tăng lên.
- Đột biến gen: Các đột biến (mutations) trong gen có thể làm tăng mỡ máu và tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
- Giai đoạn tuổi: Một số nguyên nhân gây mỡ máu có thể được kích hoạt hoặc tăng cường trong giai đoạn tuổi. Ví dụ, trẻ em và thanh thiếu niên có nguy cơ tăng mỡ máu cao hơn do tác động của yếu tố di truyền.
Chế độ ăn uống không lành mạnh
Chế độ ăn uống không lành mạnh có thể đóng vai trò quan trọng trong vấn đề tăng mỡ máu. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:
- Tiêu thụ chất béo quá mức: Ăn quá nhiều chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, có thể dẫn đến tăng mỡ máu. Chất béo bão hòa thường được tìm thấy trong thịt đỏ, mỡ động vật, kem, bơ, và sản phẩm từ sữa. Chất béo chuyển hóa thường được tìm thấy trong thực phẩm chế biến công nghiệp như bánh mì, bánh quy, snack chiên giòn.
- Tiêu thụ đường và carbohydrate tinh chế: Ăn quá nhiều đường và carbohydrate tinh chế có thể làm tăng mỡ máu. Đường và carbohydrate tinh chế có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm, bao gồm đồ ngọt, nước giải khát có gas, mì, bánh mỳ trắng và các sản phẩm từ lúa mì trắng.
- Thiếu chất xơ: Chất xơ có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa và hấp thụ chất béo. Thiếu chất xơ trong chế độ ăn uống có thể gây tăng mỡ máu. Thực phẩm giàu chất xơ bao gồm rau củ, trái cây, hạt, ngũ cốc nguyên hạt.
- Tiêu thụ quá nhiều cồn: Uống quá nhiều cồn có thể làm tăng mỡ máu, đặc biệt là triglyceride. Cồn có chứa nhiều calo và có thể gây rối loạn chuyển hóa.
Vậy giảm mỡ máu uống gì hay giảm mỡ máu ăn gì? Bạn có thể tìm hiểu ở phần sau của bài viết.
Thiếu hoạt động thể chất
Thiếu hoạt động thể chất là một nguyên nhân quan trọng gây tăng mỡ máu. Dưới đây là một số lý do vì sao thiếu hoạt động thể chất có thể gây tăng mỡ máu:
- Tiêu thụ năng lượng ít hơn: Khi không tham gia đủ hoạt động thể chất cần thiết, cơ thể tiêu thụ ít calo hơn. Nếu lượng calo tiêu hao ít hơn lượng calo tiêu thụ, mỡ sẽ tích tụ trong cơ thể, gây tăng mỡ máu.
- Giảm đốt cháy chất béo: Hoạt động thể chất giúp tăng sự đốt cháy chất béo trong cơ thể. Khi không có đủ hoạt động thể chất, quá trình đốt cháy chất béo giảm, dẫn đến tích tụ mỡ trong máu.
- Giảm chuyển hóa chất béo: Hoạt động thể chất kích thích sự chuyển hóa lipid, giúp cơ thể xử lý mỡ và cholesterol một cách hiệu quả. Khi không có đủ hoạt động thể chất, quá trình này bị giảm, dẫn đến tăng mỡ máu.
- Ảnh hưởng đến hệ thống mỡ máu: Hoạt động thể chất có thể cải thiện hệ thống mỡ máu, bao gồm giảm triglyceride và tăng lipoprotein HDL. Khi không có đủ hoạt động thể chất, hệ thống này không hoạt động tốt, dẫn đến tăng mỡ máu.
- Tác động đến cân bằng hormone: Hoạt động thể chất có thể tác động đến cân bằng hormone trong cơ thể, bao gồm hormone insulin và hormone steroid. Khi không có đủ hoạt động thể chất, cân bằng hormone bị ảnh hưởng, góp phần vào tăng mỡ máu.
Để giảm nguy cơ tăng mỡ máu, bạn nên tham gia hoạt động thể chất tối thiểu 150 phút mỗi tuần.
Các Yếu Tố Khác
Ngoài các yếu tố di truyền, chế độ ăn uống không lành mạnh và thiếu hoạt động thể chất, còn có một số yếu tố khác có thể góp phần vào tăng mỡ máu, bao gồm:
- Tuổi tác: Mỡ máu có xu hướng tăng dần theo tuổi. Khi người ta già đi, cơ thể có xu hướng tích tụ mỡ nhiều hơn và quá trình chuyển hóa chất béo trở nên kém hiệu quả hơn. Điều này có thể dẫn đến tăng mỡ máu.
- Giới tính: Một số nghiên cứu