Mẹ thiên nhiên đã ưu ái cho Việt Nam ta rất nhiều cây thuốc có giá trị nhưng lại gần gũi và dễ tìm. Có thể kể đến như sâm đương quy, sâm bố chính,… Bài viết này xin đề cập đến một loại sâm chất lượng mà lại dẽ tìm khác đó chính là sâm đại hành.
Cây sâm đại hành – Vị thuốc gần gũi
Cây sâm đại hành hay còn gọi là sâm hành, hành lào, tỏi đỏ, phong nhạn,… là một loài thảo dược có hoa và hình dáng củ giống như củ hành nên được gọi là đại hành. Cây sâm đại hành là loài sống lâu năm, có chiều cao trung bình từ 30-60cm. Củ sâm đại hành có màu đỏ tím, hoa sâm đại hành có màu trắng, nhụy vàng và mọc thành chùm.
Cũng giống như các loại cây họ nhà hành, cây sâm đại hành mọc theo hình thức tái sinh và đẻ nhánh con, có thể sử dụng các nhánh con để trồng lên cây mới. Cây sâm đại hành là loại cây ưa đất ẩm, ưa ánh sáng. Cây có nguồn gốc từ châu Mỹ. Hiện nay cây sâm đại hành được trồng rất nhiều tại một số nước khí hậu nhiệt đới, trong đó có Việt Nam, chủ yếu là khu vực miền Trung và Tây bắc.
Cây sâm đại hành được sử dụng rất nhiều trong đông y bởi nó có tình thuần và có nhiều tác dụng đối với sức khỏe hàng ngày của con người. Đây là vị thuốc vô cùng gần gũi với đời sống, không chỉ được sử dụng như một loài thảo dược mà còn được sử dụng để chế biến các món ăn như một loại nguyên liệu.
Thành phần của sâm đại hành
Năm 1973, Lê Văn Hồng và Nguyễn văn Đàn đã xác định được 3 hợp chất có trong sâm đại hành là eleutherin, isoeleutherin, eleutherol…
Trong đó, eleutherin và isoeleutherin thuộc loại naphtoquinon và eleutherol là 1 dẫn chất lacton. Vậy 3 hợp chất có trong sâm đại hành này có tác dụng gì?
Sâm đại hành có tác dụng gì?
- Các hợp chất eleutherin và isoeleutherin có trong sâm đại hành giúp sâm đại hành có tác dụng kháng khuẩn. Trên lâm sàng thì sâm đại hành có tác dụng chữa các bệnh chốc đầu ở trẻ em, nhọt đầu đinh, viêm họng, viêm da, chàm nhiễm trùng, tổ đỉa, vẩy nến,…
- Còn hợp chất eleuthero được biết đến là một chất thích nghi làm trung gian cho phản ứng căng thẳng. Theo nghiên cứu, bổ sung hợp chất eleuthero cho cơ thể sẽ giúp hỗ trợ chức năng của tuyến thượng thận. Vì vậy, sử dụng sâm đại hành sẽ giúp giảm bớt căng thẳng và mệt mỏi.
- Ngoài ra, sâm đại hành còn có tác dụng bổ máu, điều hòa kinh nguyệt, lợi tiểu, các bệnh rối loạn tiêu hóa và rất tốt cho xương khớp,…
Sử dụng sâm đại hành như thế nào?
Cây sâm đại hành có thời gian phát triển từ 1 đến 2 năm. Khi cây sâm đại hành lụi tàn vào mùa đông thì người ta sẽ đào lấy củ về, bóc bỏ những lớp bụi bẩn bên ngoài và rửa sạch. Dưới đây là một vài gợi ý cách chế biến sâm đại hành để đạt hiệu quả tốt nhất cho sức khỏe
- Phơi khô và sắc nước uống hàng ngày.
- Nghiền bột tạo thành viên nén.
- Nấu cao.
- Ngâm rượu.
- Sử dụng tươi để chế biến cùng các món ăn như chân giò hầm sâm đại hành, các món xào,…
Một số bài thuốc dân gian từ sâm đại hành
- Chữa viêm họng, viêm phổi, sưng amidan với sâm đại hành: Sâm đại hành 6g, vỏ rễ Cau, Cỏ nhọ nồi, Sài đất, Bách bộ, Mạch môn, mỗi vị 24g. Trộn các loại thảo dược này với nhau rồi sắc nước uống hàng ngày.
- Chữa mụn nhọt sưng tấy với sâm đại hành: Sâm đại hành 2g, Bông Trang, Đơn tướng quân, Bồ công anh, Sài đất, mỗi vị 8g. Trộn các loại này lại và cho vào nước, sắc nước uống hàng ngày.
- Rượu bổ huyết trị tê thấp với sâm đại hành: Sâm đại hành, Cốt toái bổ, Đương quy, Bạch chỉ, Cẩu tích, Độc hoạt, mỗi vị 100g, ngâm với 4 lít rượu. Ngâm càng lâu thì chất lượng của rượu càng tốt, mỗi ngày có thể uống từ 1-2 chén.
- Chữa mất ngủ, thiếu máu với sâm đại hành: Dùng 15g Sâm đại hành sắc chung với 7g Lạc tiên rồi lấy nước uống. Ngoài ra có thế nấu cao dùng dần nhưng nấu cao sẽ mất nhiều thời gian hơn.
- Chữa thiếu máu, sa trực tràng với sâm đại hành: Đẳng sâm 8g, Xuyên khung 3g, Hoàng kỳ 8g, Sâm đại hành 8g. Trộn tất cả lại và sắc nước uống hàng ngày.
Lưu ý khi sử dụng sâm đại hành
Một số trường hợp cơ thể máu nóng, hay bị lở ngứa, dị ứng với các thành phần của sâm đại hành thì không nên sử dụng. Mặc dù đây là vị thuốc vô cùng gần gũi, lành tính, dễ trồng và có nhiều công dụng nhưng không phải ai cũng có thể sử dụng được. Vậy nên, không chỉ sâm đại hành mà bất kỳ vị thuốc nào trước khi sử dụng cũng nên tham khảo và theo chỉ dẫn của thầy thuốc, tránh trường hợp xảy ra các tác dụng phụ không mong muốn.
Lời kết
Trên đây là những thông tin hữu ích về cây sâm đại hành – một vị thuốc dân gian gần gũi với cuộc sống của con người cùng rất nhiều các tác dụng đối với sức khỏe. Ngoài ra còn rất nhiều các vị thuốc dân gian, các loại thảo dược khác rất tốt cho sức khỏe thuộc dòng họ sâm mà các bạn có thể tham khảo thêm như sâm Ngọc Linh, hồng đẳng sâm, sa sâm, huyền sâm,… Đặc biệt là đối với sâm Ngọc Linh – Một loại nhân sâm nổi tiếng quý hiếm chỉ có tại Việt Nam với những công dụng thần kỳ.
Bạn có thể tìm hiểu các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh của tại https://samngoclinhmhg.com/. Đây là thương hiệu sâm Ngọc Linh hàng đầu tại Việt Nam với hơn 5 năm có mặt trên thị trường, được người tiêu dùng tin tưởng. Các sản phẩm của Công ty đã được nhận giải thưởng “Sản phẩm vàng vì sức khỏe cộng đồng” và thuộc top 10 “Thương hiệu vàng Nông nghiệp Việt Nam”.