Là một loại thảo dược được sử dụng phổ biến trong dân gian, ngoài tác dụng bồi dưỡng nâng cao sức khỏe, ngày nay, nhiều người đã bắt đầu chú ý đến những tiềm lực kinh tế mà cây đẳng sâm (hay còn có tên là đảng sâm) mang lại. Có rất nhiều hộ gia đình đã nhờ vào việc trồng cây đẳng sâm mà cải thiện được cuộc sống, gia tăng thu nhập đáng kể. Bài viết này chia sẻ 5 lưu ý trong kỹ thuật trồng cây đẳng sâm để mang lại hiệu quả cao.
Cách chọn và nhân giống cây đẳng sâm
Có hai cách nhân giống cây đẳng sâm, gồm: nhân giống hữu tích từ hạt giống và nhân giống vô tính từ rễ củ đã thu hoạch. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về kỹ thuật nhân giống cây đẳng sâm từ hạt và rễ củ:
Nhân giống cây đẳng sâm từ hạt giống
- Thời gian: nếu lựa chọn nhân giống cây đẳng sâm từ hạt giống, chúng ta nên gieo hạt vào mùa xuân (tháng 2 đầu tháng 3) hoặc mùa thu (tháng 9 – 10).
- Lựa chọn hạt giống cây đẳng sâm: cần lưu ý chọn những hạt của cây có 2 – 3 năm tuổi. Và nên lựa chọn những hạt già, mới thu hoạch. Khi đó, tỷ lệ mọc của hạt thường sẽ đạt 75% trở lên. Cứ mỗi ha có thể gieo 5 – 6kg hạt giống.
- Kỹ thuật nhân giống cây đẳng sâm: cần tỉ mỉ ở 3 công đoạn từ làm đất, lên luống và chăm sóc. Trong đó, cần lưu ý ở phần làm đất. Đất để gieo hạt cần được cày hoặc cuốc sâu 30cm, đảm bảo độ tơi xốp, bằng phẳng, ít sỏi đá. Đất đã được để ải, làm sạch cỏ dại. Mỗi ha vườn ươm được rải đều trên mặt luống bằng phân hỗn hợp gồm 10 tấn phân chuồng hoai mục + 150 kg phân lân + 100 kg phân KCl. Sau đó xáo nhẹ, san bằng.
Nhân giống cây đẳng sâm từ rễ củ
- Thời gian: Thời điểm để nhân giống hồng đẳng sâm từ rễ củ thích hợp nhất là từ tháng 2 đến tháng 4 hàng năm. Phương pháp nhân giống cây đẳng sâm từ rễ củ được thực hiện như sau:
- Lựa chọn rễ củ cây đẳng sâm: Giống rễ củ chọn để nhân giống là những củ có đường kính 1 – 1,5cm, dài 5 – 10 cm. Rễ củ còn tươi nguyên, không bị dập thối, chưa rửa qua nước và đặc biệt là ở phía cuống càng nhiều mắt chồi càng tốt.
Kỹ thuật trồng cây đẳng sâm
Để cây đẳng sâm cho năng suất cao, đảm bảo chất lượng tốt nhất thì kỹ thuật trồng và chăm sóc đóng vai trò hết sức quan trọng. Sau khi đã nhân giống, chọn được những cây giống tốt nhất, bây giờ là giai đoạn chuẩn bị đất trồng và bón phân.
Chuẩn bị đất trồng và phân bón
Cây đẳng sâm thường được trồng trên đồi thoải, ruộng bậc thang hoặc ruộng cao. Đất trồng cây phải cao ráo, nhiều mùn, nhiều chất dinh dưỡng. Đất được cày sâu 30cm, phơi ải, bừa thật kỹ và làm sạch cỏ dại rồi đánh thành luống.
Luống được lên cao 30cm, chiều rộng luống 60cm nếu trồng 2 hàng dọc và không quá 120cm nếu trồng theo hàng ngang. Khi lên luống cần khơi rãnh, đảm bảo độ dốc để thoát nước.
Tùy thuộc vào loại đất để bố trí mô hình trồng cây đẳng sâm với mật độ sao cho hợp lý. Nếu đất tốt thì trồng với khoảng cách giữa các hốc trồng cây là 30x40cm, mật độ 83.000 cây/ha. Nếu đất xấu thì trồng với khoảng cách giữa các hốc 20x40cm, mật độ khoảng 125.000 cây/ha.
Trồng cây đẳng sâm sau 2 – 3 năm mới có thể thu hoạch giống và dược liệu. Vậy nên cần chuẩn bị lượng phân bón sử dụng cho mỗi ha trong vòng 2 năm với số lượng như sau:
- Phân hữu cơ hoai mục: 20 – 25 tấn
- Đạm urê: 450 – 500 kg
- Supe lân: 350 – 400 kg
- Kali Sunphát: 350 – 400 kg
Kỹ thuật trồng cây đẳng sâm con và chăm sóc
Cây con đạt tiêu chuẩn thì đem ra trồng vào các hốc đã đào trước đó. Đặt rễ cây thẳng đứng rồi lấp đầy đất và hốc và dùng tay ấn chặt gốc. Sau đó tưới nước vào hốc cây. Khoảng 1 tuần sau khi trồng cây sẽ bắt đầu bén rễ.
- Năm thứ nhất: Cứ 1 tháng chăm cây con 1 lần, làm sạch cỏ, bón đạm. Lượng đạm cần bón cho cây ở giai đoạn này là 200 – 250 kg ure. Bón bằng cách chia làm 3 lần bón, cứ cách 3 tháng bón một lần. Khi cây chuẩn bị ra hoa thì bón 100kg K2SO4 /ha. Vào cuối mùa đông, cây bắt đầu lụi thì cắt bỏ phần thân leo và vệ sinh đồng ruộng.
- Năm thứ 2: Khi tiết trời sang xuân, cây mọc trở lại. Ở giai đoạn này, hãy trộn đều 10 tấn phân chuồng + 1/4 lượng kali + 1/2 lượng phân lân rồi vùi quanh gốc cây. Lượng đạm còn lại chia làm 3 phần, cứ cách 3 tháng lại bón một lần. Đến tháng 7, 8 bón tiếp 1/4 lượng kali còn lại.
- Khi cây dài 15- 20cm ta tiến hành làm giàn cho cây leo. Có thể dùng tre cắm chéo hình chữ A.
Phòng trừ sâu bệnh hại
Trong kỹ thuật trồng cây đẳng sâm, chắc chắn không thể bỏ qua vấn đề sâu bệnh hại trong khi trồng cây. Bởi cây đẳng sâm hay bất kỳ các loại cây trồng nào cũng bị sâu bệnh hại tấn công, đặc biệt là ở giai đoạn cây còn non. Đẳng sâm thường bị hại bởi sâu xám, sâu xanh, rệp. Khi đó, hãy dùng Sherpa 20 EC, Cyperan 50 EC để diệt trừ.
Các bệnh hại đẳng sâm phần lớn là bệnh lở cổ rễ, khô thân lá. Để diệt trừ hãy dùng Shimen, Zinep hoặc dùng Bordeaux phun định kỳ. Trường hợp cây bị bệnh từ khi còn nhỏ thì nên nhổ bỏ để bệnh không lây lan ra những cây khác.
Thời vụ trồng cây đẳng sâm
Cây đẳng sâm mỗi năm có thể trồng được 2 vụ đó là tháng 2 – 3 và tháng 5 – 6. Loài cây này thích hợp với những vùng có khí hậu quanh năm mát mẻ. Nhiệt độ thích hợp để cây phát triển tốt nhất là 18 – 25 độ C. Từ 30 – 40 độ C cây vẫn có thể chịu đựng được nhưng thời gian chịu đựng không kéo dài.
Thu hoạch, sơ chế, bảo quản cây đẳng sâm
Như đã đề cập ở trên, cây đắng sâm sau 2 đến 3 năm mới có thể thu hoạch. Người ta thường thu hoạch vào cuối mùa đông của năm thứ 2. Khi đó cây đã lụi, ngả màu vàng. Để thuận tiện cho việc thu hoạch, chúng ta nên phá bỏ giàn leo và cắt hết phần thân lá trên mặt đất. Khi thu hoạch, dùng cuốc, thuổng đào, tránh bâm vào củ hay làm đứt rễ.
Nếu muốn giữ rễ của để nhân giống cho vụ sau thì để nguyên đất. Những củ còn lại đem rửa sạch, phơi nắng cho thật khô rồi đóng vào bao chống ẩm và đem đi bảo quản ở kho chuyên dụng.
Trên đây là 5 lưu ý trong kỹ thuật trồng cây đẳng sâm đạt năng suất cao. Ngoài đẳng sâm, cây sâm Ngọc Linh cũng được xem là một trong những “cây đẻ củ vàng” cho những người dân khu vực Quảng Nam, Kon tum – quê hương của loài nhân sâm quý này. Sâm Ngọc Linh cũng được xem là “quốc bảo” của Việt Nam bởi những dược tính quý hiếm và giá trị kinh tế mà nó mang lại. Quý vị quan tâm có thể tìm hiểu về Sâm Ngọc Linh tại đây: https://samngoclinhmhg.com/