Thời gian gần đây, có một loại sâm độc đáo từ các tỉnh vùng núi phía Bắc như Lào Cai đang dần trở thành thực phẩm phổ biến với mỗi gia đình: khoai sâm đất. Loại củ này không chỉ bổ dưỡng mà còn khá ngon ngọt như lê. Chính điều ấy kích thích sự tò mò của chúng ta về loại cây đặc biệt này. Hãy cùng tìm hiểu cách trồng cây sâm đất cho củ năng suất cao.
Cây sâm đất Hoàng Sin Cô là cây gì?
Cây sâm đất Hoàng Sin Cô hay còn có cách gọi khác là sâm khoai, địa tàng thiên, thượng đẳng sâm, sâm Fansipan, táo đất… Cây có tên khoa học là Smallanthus sonchifolius, thuộc họ Cúc (Asteraceae).
Ban đầu khoai sâm đất là loại cây mọc tự nhiên ở vùng rừng núi tỉnh Lào Cai. Sau này khi đã phát hiện công dụng của sâm đất, người ta bắt đầu nhân giống cây ở nhiều nơi, đem trồng trong vườn nhà để thu hoạch.
Lá cây sâm đất hình tam giác có chóp nhọn, mép lá hơi răng cưa, hai bề mặt lá có lông to. Củ sâm đất có hình dáng gần giống củ khoai lang, vị ngọt mát gần như vị của táo hay lê, vừa ăn sống được mà cũng có thể chế biến thành nhiều món ngon. Trong Đông y, củ sâm đất là một dược liệu quý, dùng làm thuốc phòng chữa bệnh và nâng cao sức khỏe.
Hướng dẫn cách trồng cây sâm đất đạt năng suất cao
Theo Phó giáo sư – Tiến sĩ Hồ Bá Do: “Cây này dễ trồng hơn cả khoai sọ, khoai tây. Tuy nhiên, điểm khác biệt là cây chỉ sinh trưởng tốt ở những nơi có khí hậu lạnh và độ cao hơn 1.600m so với mực nước biển. Ở độ cao trên 1.600m cây mới cho củ ngọt, còn dưới độ cao này thì củ không ngọt, còn dưới 1000m thì không có củ”.
Do đó, nếu bạn trồng sâm đất ở vùng đồng bằng, cây vẫn cho củ nhưng có thể không to và ngọt bằng những cây ở vùng cao. Chính điều này khiến khoai sâm đất trở thành đặc sản của vùng Lào Cai. Thời gian gần đây, đã có nhiều địa phương khuyến khích nhân giống cây khoai sâm đất, ví dụ như vùng Buôn Mê Thuột hay vùng núi miền Trung.
Cách trồng khoai sâm đất đúng kỹ thuật như sau:
Chọn đất trồng cây sâm đất
Sâm đất Hoàng Sin Cô cần được trồng ở nơi đất đai màu mỡ, khô ráo. Bạn nên phối trộn đất thịt vườn nhà với một số phân hữu cơ hoại mục để trồng cây. Có thể sử dụng tỉ lệ đất trồng bao gồm: 80% đất thịt + 10% phân chuồng hoai mục + 10% tro trấu hoặc rơm.
Bí quyết để tránh mầm bệnh cho cây đó là rắc một ít vôi bột xung quanh đất trồng, khoảng nửa tháng sau hẵng trồng cây con xuống.
Đảm bảo ánh sáng và nước
Cây sâm đất vốn sống trong tự nhiên ở vùng núi, có tán rừng che phủ tốt. Tuy nhiên, đây là loại cây ưa sáng, cần nhiều ánh nắng. Cách trồng cây sâm đất đúng đắn là trồng ở ngoài trời, tránh đặt trong nhà.
Khoai sâm đất cũng ưa ẩm, trung bình từ 85 – 90 %. Do đó, bạn phải tưới nước thường xuyên, đặc biệt là vào mùa khô. Thích hợp nhất là trồng cây sâm đất ở nơi có mưa nhiều.
Cách trồng cây sâm đất từ hạt
Hạt giống cây sâm đất cần ngâm qua nước ấm theo tỉ lệ 2 sôi 3 lạnh (2 phần nước sôi 3 phần nước lạnh) khoảng vài giờ đồng hồ. Sau đó vớt hạt ra, dùng que chọc lỗ xuống đất rồi cho hạt vào, lấp kín đất.
Bạn nên dùng lưới thưa cho bớt phần nắng (không che hoàn toàn) cho luống gieo hạt sâm đất. Nhớ tưới nước thường xuyên và theo dõi tình trạng nảy mầm của hạt nhé.
Cách trồng cây sâm đất từ củ giống
Cách trồng sâm đất từ củ giống hay hom giống là phương pháp giúp cây lớn nhanh và dễ cho củ hơn. Bên cạnh đó, cách làm này cũng giống cây sâm đất mới mang đầy đủ những đặc tính tốt từ cây mẹ. Do đó, bạn cần chọn củ giống khoẻ mạnh để cho cây con năng suất hơn.
Đầu tiên, bạn lấy đoạn từ gốc rễ tới giữa thân, không lấy phần ngọn vì có thể gây thối gốc khi giâm. Chiều dài mỗi hom giống cỡ 10 – 20 cm, tỉa bớt mắt lá, chỉ chừa 1 đến 3 lá. Sau khi giâm cây giống xuống đất, cần tưới ẩm thường xuyên. Sau 15 ngày, khi cây đã bắt đầu bén rễ và phát triển lá con, bạn có thể đem trồng.
Cách chăm sóc cây sâm đất
Ngoài việc tưới nước thường xuyên và bổ sung chất dinh dưỡng cho cây bằng phân hữu cơ, cách trồng cây sâm đất đúng kỹ thuật là phải chăm sóc phòng ngừa sâu bệnh.
Trong quá trình trồng, bạn cần thường xuyên quan sát để nhổ hết cỏ dại mọc xung quanh, tỉa bỏ lá già, thu gom xử lý cây sâu bệnh. Đồng thời, thực hiện những biện pháp chống côn trùng, dịch hại bằng cách che chắn cẩn thận bằng bẫy lồng hoặc lưới rào.
Hướng dẫn cách thu hoạch cây sâm đất
Thông thường cây sâm đất được trồng từ trước tết tới tháng 9 – 10 hàng năm, khi cây trổ hoa vàng tươi thì cũng là mùa thu hoạch. Trường hợp bạn muốn sử dụng lá sâm đất thì chỉ cần cây phát triển 20 – 30 cm là có thể dùng dao sắc cắt đi, từ đó phần thân sẽ đâm chồi lá mới.
Cây sâm đất Hoàng Sin Cô thích hợp trồng nơi đỉnh núi, có khí hậu mát mẻ. Vùng chân núi hay trung du vẫn có thể trồng cây sâm đất, nhưng phải thu hoạch sớm trước tháng 11 dương lịch. Nếu thu hoạch trễ, củ rễ có thể bị nhũn, hỏng.
Mặc dù củ sâm đất có giá thành không cao, được ví như cây sâm dành cho nhà nghèo, thì vẫn có nhiều người muốn tự trồng cây sâm đất, vừa đảm bảo chất lượng, lại luôn có sẵn để sử dụng. Hy vọng những chỉ dẫn về cách trồng cây sâm đất ở trên có thể giúp ích cho bạn phần nào. Nếu bạn cần tham khảo cách trồng các loại cây khác như sâm Ngọc Linh thì có thể theo dõi ở đây.