Sâm bố chính được xem như loại sâm “thơm ngon – bổ rẻ” của Việt Nam khi sở hữu hàm lượng cao chất dinh dưỡng mà giá thành lại phải chăng. Một trong những bài thuốc bổ từ sâm bố chính là sâm bố chính ngâm rượu. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ đến bạn công dụng và cách ngâm rượu sâm bố chính để chiết xuất được tối đa dưỡng chất từ củ sâm. Mời quý bạn đọc cùng tham khảo.
Dược tính của sâm bố chính
Sơ qua về nguồn gốc, sâm bố chính hay còn gọi là Sâm Thổ Hào, Sâm báo, Nhân sâm Phú Yên được tìm thấy tại Thanh Hà, Thanh Chương, Nghệ An vào trước những năm 1400. Đây là loại dược liệu quý được danh y Hải Thượng Lãn Ông dùng để tiến vua, tiến chúa nên có tên gọi là sâm bố chính.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong rễ sâm bố chính có chứa 30-45% là chất nhầy và tinh bột. Phân tích sâm bố chính trồng tại Bạc Liêu có thành phần hoá học gồm: Phytosterol, Coumarin, Acid béo, Acid hữu cơ, Đường khử và Hợp chất uronic (lipid, protein toàn phần, protid,…), tinh bột, chất nhầy, 11 loại acid amin và 13 nguyên tố vi lượng.
Nhờ vậy, rễ sâm bố chính được giới y học đánh giá cao về tác dụng đối với sức khỏe như là bổ tỳ vị, bổ máu, nhuận phế, thanh nhiệt, trợ tiêu hóa, sinh tân dịch. Chuyên trị các trường hợp suy nhược cơ thể, mất ngủ, suy dinh dưỡng, rối loạn kinh nguyệt, ho, hen suyễn, lao phổi ở trẻ em, sốt, thiếu máu, trầm cảm, động kinh, khó tiêu, suy giảm sinh lực,… Ngoài ra, sâm bố chính còn có thể giúp an thần và ức chế hoạt động của hệ thần kinh trung ương (theo thí nghiệm trên chuột nhắt trắng).
Tác dụng của rượu sâm bố chính đối với sức khỏe
Một trong những cách bảo quản sâm bố chính tốt nhất là ngâm nhân sâm bố chính tươi với rượu. Hàm lượng dinh dưỡng trong sâm tươi được giữ nguyên, kết hợp với đó là tính ôn dẫn thuốc của rượu để tạo nên một vị thuốc có tác dụng điều trị bệnh và bồi bổ sức khỏe.
Cụ thể, rượu sâm bố chính được dân gian lưu truyền là có tính mát, nhuận phế, trị ho, bồi bổ tỳ vị, hỗ trợ điều trị rối loạn kinh nguyệt, trị đau sốt, thiếu máu, suy nhược cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa, lưu thông kinh mạch, thông tiểu tiện, mỏi lưng, trị đau nhức xương khớp, bổ dương, trị yếu sinh lý,…
Trong y học hiện đại, sâm bố chính ngâm rượu được chứng minh là có tính mát, nhuận phế, giúp dưỡng tâm, giảm căng thẳng và gây buồn ngủ tương đương thuốc barbiturat. Người mất ngủ do căng thẳng thần kinh có thể sử dụng rượu sâm bố chính để kéo dài giấc ngủ sâu và ngon hơn. Đồng thời, phương thuốc này đã được công nhận hiệu quả trong điều trị co giật do động kinh. Một số thử nghiệm cũng cho thấy sâm bố chính có tác dụng hiệu quả trong điều trị an thần và chữa trầm cảm do suy nhược.
Đặc biệt đối với phái mạnh, rượu sâm bố chính khi ngâm cùng dâm dương hoắc và sâm cau sẽ có tác dụng tăng cường sinh lý, bổ thận tráng dương hoặc chữa chứng lãnh cảm, di tinh, liệt dương.
Cách ngâm rượu sâm bố chính độc vị
Cả rượu sâm bố chính khô và tươi đều cho tác dụng chữa bệnh tương đương nhau. Tuy nhiên, khi cho sâm bố chính khô ngâm với rượu sẽ có vị khó uống và dễ gây khó tiêu hơn so với rượu sâm bố chính tươi.
Chuẩn bị
- 1kg sâm bố chính tươi
- 5 lít rượu nguyên chất (rượu nếp hoặc rượu trắng)
- Bình thủy tinh cỡ lớn có nắp đậy
Các bước thực hiện
Bước 1: Đem rửa sạch củ sâm bố chính tươi dưới vòi nước (dùng bàn chải lông mềm chà sạch đất cát trên củ sâm) rồi để ráo nước dưới bóng râm hoặc nắng nhẹ
Bước 2: Khử bớt chất nhầy của sâm bằng cách ngâm nước vo gạo, để ngâm qua 1 đêm, sau đó rửa sạch, để củ sâm ráo nước rồi mới đem ngâm rượu.
Bước 3: Xếp sâm ngay ngắn vào bình rồi đổ rượu lên. Cần đảm bảo bình ngâm sạch sẽ và không có mùi lạ trước khi ngâm rượu.
Bước 4: Ngâm rượu sâm bố chính trong khoảng 3 tháng ở nơi thoáng mát là có thể sử dụng được.
Tương tự như vậy, cách ngâm rượu độc vị sâm bố chính khô cũng thực hiện với 1kg sâm khô và 4-5 lít rượu nguyên chất. Bạn chỉ cần đem sâm bố chính khô rửa sạch và để ráo nước rồi xếp vào lọ, ngâm trong thời gian khoảng 1 tháng trở lên là có thể dùng được.
Một vài lưu ý khi chọn nguyên liệu
- Sâm bố chính: nên chọn mua sâm rừng tự nhiên hoặc sâm trồng trên đất đồi để đảm bảo đảo độ dưỡng chất cao. Tránh mua sâm trồng nhỏ lẻ trong chậu hoặc trồng dưới đồng bằng, điều kiện tự nhiên và thổ nhưỡng không tốt bằng nên chất lượng củ sâm cũng giảm.
- Rượu nguyên chất: nên chọn loại rượu trắng hoặc rượu nếp nấu thủ công bằng men tự nhiên để đảm bảo hương vị thơm ngon và tốt cho sức khỏe. Nồng độ cồn tốt nhất nên chọn khoảng 40-45 độ, không chọn độ cồn quá cao dễ gây say và hại sức khỏe, còn độ cồn quá thấp sẽ hỏng rượu và không thôi được hết dưỡng chất trong củ sâm.
- Bình ngâm rượu: nên chọn loại bình thủy tinh to, chất lượng hoặc bình gốm không tráng men, có nắp đậy kín.
Sử dụng rượu sâm bố chính đúng cách
Mỗi ngày, người uống nên dùng 1-2 lần rượu sâm bố chính, mỗi lần khoảng 20-30ml để bồi bổ cơ thể. Dùng quá nhiều sẽ đảo ngược tác dụng, không phân giải được hết lượng aldehyde trong rượu sẽ hại gan, hại thận.
Trên đây là toàn bộ thông tin về tác dụng cũng như cách ngâm rượu sâm bố chính đúng chuẩn để đem lại hiệu quả cao nhất cho sức khỏe. Hy vọng rằng bài viết sẽ hữu ích với bạn đọc.
Bên cạnh sâm bố chính, một loại thảo dược khác mà các bạn có thể tham khảo là sâm Ngọc Linh – loài sâm được đánh giá là tốt nhất của Việt Nam, “quốc bảo” của núi rừng đại ngàn với những dược tính quý hiếm tốt cho sức khỏe.