“Cây vàng” Sâm Ngọc Linh đã giúp nhiều người thoát đói nghèo, xây dựng cơ ngơi vững chắc giữa đại ngàn. Muốn trồng sâm Ngọc Linh thành công, giảm thiểu tình trạng cây chết, năng suất kém, cần phải có kiến thức vững chắc về kỹ thuật gieo cấy, chăm sóc. Bài viết này sẽ là cẩm nang thu nhỏ để bạn thu được nguồn thông tin hữu ích nhất.
Tìm hiểu nguồn cội để biết cách trồng sâm Ngọc Linh hợp lý
Sâm Ngọc Linh, hay còn gọi là Sâm Việt Nam, Sâm Khu 5 (K5), củ Ngải rọm con, cây Thuốc giấu, vốn là một loại cây sở hữu dược lực mạnh nhất thuộc họ nhân sâm (Araliaceae). Được tìm thấy lần đầu khoảng những năm 70 tại đỉnh Ngọc Linh, nằm trải dài trên 2 tỉnh Quảng Nam và Kon Tum, sâm Ngọc Linh nhanh chóng lọt top 5 loại sâm tốt nhất thế giới khi các nhà khoa học phát hiện ra đến hơn 50 saponin quý hiếm tại các phần lá, thân, rễ.
Hiện tại, việc trồng sâm Ngọc Linh chỉ diễn ra tại các vườn sâm gốc ở một số xã thuộc địa bàn Quảng Nam, Kon Tum. Tuy nhiên, Chính phủ đang ban hành nhiều đề án mới để phát triển vùng trồng sâm Ngọc Linh, nhằm bảo tồn cũng như tăng sản lượng sâm trên toàn quốc, sớm biến sâm Ngọc Linh thành “quốc kế dân sinh”.
Điều kiện trồng sâm Ngọc Linh lý tưởng
Việc trồng sâm Ngọc Linh chỉ được thực hiện tại những vùng hội tụ đầy đủ những điều kiện đặc trưng như dưới đây:
- Khí hậu: vùng trồng sâm Ngọc Linh phải có khí hậu mát mẻ, nhiệt độ lý tưởng dao động từ 14 – 18 độ C.
- Độ ẩm: sâm Ngọc Linh ưa ẩm, thích hợp với những nơi có độ ẩm trung bình từ 85 – 90%, mưa nhiều. Lượng mưa trung bình hàng năm từ 2.800 – 3.400mm/năm, mùa khô vẫn phải đảm bảo có mưa thường xuyên.
- Thảm thực vật: có tán rừng che phủ, tốt nhất là nơi vẫn còn giữ nguyên cấu trúc rừng nguyên sinh rậm rạp, nhiều cây lớn, độ che phủ từ 70 – 90%.
- Địa hình: Đất đai vùng trồng nhiều mùn hữu cơ giàu dinh dưỡng, độ ẩm cao, cao hơn mực nước biển từ 1500m trở lên để duy trì nhiệt độ cũng như tránh tối đa nước dâng, lũ ngập cuốn trôi hạt và cây non.
Chi tiết kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh
Dưới đây là từng bước kỹ thuật trồng sâm Ngọc Linh không chỉ cung cấp kiến thức cho bà con nông dân, mà còn giải đáp được nhiều thắc mắc cho những ai quan tâm đến việc bảo tồn cũng như giá trị đặc thù của quốc bảo sâm Việt Nam.
Ươm giống, chọn cây con
Tiêu chí chọn cây giống chất lượng bao gồm độ tuổi (2 năm với cây trồng từ đầu mầm, 4 năm đối với cây gieo hạt), có những biểu hiện tốt đặc trưng để làm giống, không sâu bệnh hay có bất kỳ tổn thương cơ giới hoặc tổn thương khác.
Khi thu hái quả, cần phải đảm bảo độ chín sinh lý. Do đặc điểm sinh học mỗi cụm quả cần từ 6-10 ngày để đạt độ chín tiêu chuẩn, nên thu hái nhiều lần để thu được giống chất lượng cao nhất. Tần suất phù hợp nhất là 3 lần, mỗi lần cách nhau từ 2 – 3 ngày. Thời gian thu hái quả rơi vào trung tuần tháng 7-9 hàng năm.
Chuẩn bị vườn trồng, phân bổ mật độ
Thời vụ gieo hạt trùng với thời điểm thu quả, cũng từ tháng 7 cho tới tháng 9. Trước khi gieo, nhà vườn phải được chuẩn bị kỹ để việc trồng sâm Ngọc Linh tiến hành thuận lợi.
Vì sâm Ngọc Linh cần độ che phủ lớn, khi lên thiết kế vườn sâm, cần tối ưu song song việc bảo vệ rừng, tránh làm tổn thương đến các cây lớn, cây tái sinh. Chỉ phát quang bụi rậm, dọn dây leo, làm cỏ dại, sau đó lên luống có dạng cong như mu rùa rộng 0,8 – 1,0m, cao 0,2 – 0,3m, dài không quá 10m theo hướng đường đồng mức giúp hạn chế xói mòn.
Kỹ thuật gieo hạt chuẩn
Hạt sâm Ngọc Linh sẽ gieo với mật độ khoảng 1000 hạt/2m2 đất. Các hạt không được dính vào nhau, ảnh hưởng đến việc nảy mầm. Khoảng cách tối thiểu là 2cm, trồng trên các rãnh sâu chừng 2 – 3cm. Do hạt gieo nông nên việc thoát nước cũng phải được chuẩn bị kỹ, tránh lượng mưa rừng lớn cuốn trôi hạt. Sau khi gieo xong, lấp đất nhẹ và phủ một lớp lá khô hoặc cỏ tranh vừa giữ ẩm vừa giữ ấm cho hạt.
Để đảm bảo hạt nảy mầm tốt, nên làm nhà che hoặc mái che để hạn chế những tác động ngoại cảnh như mưa to, sương lạnh. Nếu áp dụng được các mô hình trồng sâm Ngọc Linh công nghệ hiện đại là tốt nhất vì có thể theo sát quá trình phát triển của cây con, phát hiện và xử lý các vấn đề mùa vụ kịp thời nhất.
Kỹ thuật trồng cây giống
Cây giống ít nhất 1 năm tuổi mới đủ điều kiện để chuyển từ vườn ươm đi trồng. Cây phải được kiểm tra không có bệnh hại trên thân, rễ, củ; bệnh trên lá ít hơn 5% diện tích.
Khi trồng, thật nhẹ nhàng dùng cuốc đào những hố nhỏ đường kính 8 – 10cm, sâu 6 – 8cm dùng để đặt cây con vào. Mật độ trồng sẽ thưa hơn vườn ươm, hàng cách hàng từ 40 – 45cm, cây cách cây từ 30 – 35cm; mật độ khoảng 20.000 – 25.000 cây/ha rừng
- Nếu trồng bằng đầu mầm: khi hạt nảy mầm có thể tiến hành trồng ngay. Đào một hốc nhỏ sâu 5 – 7cm rồi đặt phần thân mầm vào đó, đoạn thân khí sinh hướng lên trên, lấp đất và ấn chặt phần gốc.
- Nếu trồng bằng cây con: Nhẹ tay bứng, nhổ cây giống trên vườn ươm, không được làm xây xát hay đứt gãy rễ. Lưu ý làm theo hàng lối tránh chồng chéo, bỏ sót cây con do có những cây đã rụng lá khó tìm. Đặt cây con vào hố đã đào, điều chỉnh sao cho thân cây theo phương thẳng đứng, cổ rễ ngang với mặt đất tự nhiên; lấp đất theo hình mâm xôi và dùng tay ấn chặt đất xung quanh gốc. Tuyệt đối không làm bể bầu, dập nát cây khi trồng, làm thủ công là tốt nhất.
Chăm sóc sau khi trồng sâm Ngọc Linh
Năm đầu tiên, thường xuyên kiểm tra vườn và dặm lại những cây đã chết.
Hàng năm, phải liên tục phát quang và dọn cỏ vườn sâm. Tuy nhiên, sâm Ngọc Linh ngủ đông vào mùa mưa. Thời điểm này hạn chế làm cỏ để chống rửa trôi, xói mòn dễ làm cây chết hoặc thiếu hụt dinh dưỡng.
Việc chống côn trùng, dịch hại cũng cần chú ý thực hiện cẩn thận. Ngoài đầu tư nhà vườn che chắn, cần làm bẫy lồng, bẫy kẹp, dụng cụ xua đuổi; tăng cường các biện pháp canh tác như vệ sinh vườn, thu gom, cách ly cây bệnh.
Do sâm Ngọc Linh được trồng tại các khu vực núi cao khó di chuyển, đôi khi việc ngăn chặn các vấn đề thiên tai, dịch họa, côn trùng, động vật gặm nhấm gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, hiện nay, nhiều đơn vị đã đầu tư các mô hình trồng sâm Ngọc Linh áp dụng nông nghiệp công nghệ cao thông minh.
Các vườn sâm có gắn camera theo dõi, máy móc tính toán độ ẩm, đo lượng mưa. Như vậy, các kỹ sư nông nghiệp cũng như bà con nông dân sẽ can thiệp kịp thời nhất, tránh tối đa tổn hại cho vườn sâm cũng như hạn chế việc phải dùng đến thuốc bảo vệ thực vật, ảnh hưởng đến chất lượng đất rừng tự nhiên.
Sâm Ngọc Linh sẽ thu hoạch được sau ít nhất 6 năm, vụ thu hoạch rơi vào thời gian cây ngủ đông vào tháng 10 – 12 hàng năm.
Trên đây là những lưu ý cách trồng sâm Ngọc Linh để có được hiệu quả gieo trồng cao nhất. Nếu Quý khách cần tư vấn thêm về hệ thống nhà vườn, hệ sinh thái sâm Ngọc Linh cũng như các sản phẩm từ sâm đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, vui lòng liên hệ với Sâm Ngọc Linh – Thương hiệu hàng đầu nâng tầm quốc bảo Việt Nam. Địa chỉ chính thức duy nhất tại website: https://samngoclinhmhg.com/