Rằm tháng Giêng là một trong những ngày quan trọng nhất của người Việt, và việc chuẩn bị mâm cúng Rằm tháng Giêng được nhiều người quan tâm. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách chuẩn bị mâm cúng và ý nghĩa của từng món ăn.
Nguồn gốc ngày Rằm tháng Giêng
Rằm tháng Giêng là một trong những ngày rằm quan trọng trong năm của người Việt. Tuy nhiên, ít người biết về nguồn gốc của ngày lễ này. Theo một số truyền thuyết, ngày Rằm tháng Giêng xuất phát từ công việc đồng áng. Vào ngày rằm, người dân ra ruộng để thu thập cỏ khô, lá khô và đốt lửa để tiêu hủy sâu bọ.
Theo một ý kiến khác, Rằm tháng Giêng khởi nguồn từ hoạt động trong Phật giáo. Vào ngày này, các vị chư tăng tập trung để nghe Phật thuyết pháp, nên nhiều Phật tử sử dụng ngày này để tưởng nhớ Đức Phật.
Dù trong kinh điển Phật không đề cập đến ngày Rằm tháng Giêng nhưng với đa số người dân, đây là dịp lên chùa đầu năm cầu bình an và cúng sao giải hạn. Vì vậy, có câu nói “Lễ phật quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng” đã thể hiện sự quan trọng của ngày lễ này.
Mâm cúng Rằm tháng Giêng 2022 gồm những gì?
Mâm cúng Rằm tháng Giêng: Mâm cỗ chay
Vào ngày rằm tháng Giêng, nhiều gia đình chuẩn bị một mâm cỗ chay để cúng Phật. Màu sắc của các món ăn trong mâm cỗ chay tương ứng với ngũ hành. Màu đỏ tượng trưng cho hành Hỏa, màu xanh là hành Mộc, màu trắng là hành Kim, màu đen là hành Thủy và màu vàng thể hiện cho hành Thổ.
Trong mâm cỗ chay, có thể có nhiều hoặc ít món ăn, số lượng món ăn thường dựa theo số lẻ hoặc số chẵn. Các món ăn thông thường trong mâm cỗ chay gồm bánh trôi nước, món xào chay, bát canh măng hoặc canh củ quả, hoa quả, chè xôi, các món đậu, hương, hoa, đèn, nến.
Mâm cỗ cúng mặn Rằm tháng Giêng
Ngoài mâm cỗ chay, nhiều gia đình cũng chuẩn bị mâm cỗ mặn để cúng tổ tiên. Mâm cỗ mặn thường không thể thiếu thịt gà. Một số món ăn khác như rau xào, chả cũng được cúng trong ngày này. Đặc biệt, không thể thiếu hương, hoa tươi, đèn nến, trầu cau và rượu.
Mâm cỗ mặn gồm những món như năm lạng thịt vai luộc, một bát canh măng, một đĩa xào thập cẩm, một đĩa nem, một đĩa rau xào, một đĩa giò, một đĩa xôi gấc, một đĩa hoa quả, hương, hoa đèn, nến, trầu cau, rượu.
Ý nghĩa món ăn trong mâm cúng Rằm tháng Giêng 2022
Mỗi món trong mâm cúng Rằm tháng Giêng mang những ý nghĩa riêng biệt. Dưới đây là một số ý nghĩa của những món ăn đó:
Bánh chưng
Bánh chưng là một món ăn không thể thiếu trong mâm cúng Rằm tháng Giêng. Bánh chưng đại diện cho tròn vuông, trọn vẹn trong năm mới. Ở miền Nam, người ta thay thế bánh chưng bằng bánh Tét. Dù là món bánh nào, không thể thiếu trong mâm cúng Tết Nguyên Tiêu.
Xôi gấc
Xôi gấc có màu đỏ, mang đến sự may mắn và ấm no cho gia đình vào năm mới. Món xôi gấc không chỉ xuất hiện trong 3 ngày tết mà còn không thể thiếu trong mâm cúng Rằm tháng Giêng.
Gà luộc
Gà luộc là một món ăn quan trọng trong mâm lễ cúng Rằm tháng Giêng. Gà luộc với màu vàng ươm mang đến may mắn, tiền tài và sức khỏe cho gia đình vào năm mới. Thịt gà cũng có nhiều tác dụng tích cực cho sức khỏe, giúp giảm lo âu, tránh căng thẳng và ổn định huyết áp lẫn nhịp tim.
Bánh trôi bánh chay
Bánh trôi bánh chay, hay còn gọi là chè trôi nước, không thể thiếu trong mâm cúng Rằm tháng Giêng. Bánh trôi thể hiện mong muốn mọi việc trong năm mới đều trôi chảy và hanh thông.
Chân giò
Chân giò lợn tượng trưng cho mong muốn một năm mới sung túc và đủ đầy. Món ăn này có thể được thay thế bằng chả hoặc chân giò muối.
Hoa quả
Hoa tươi và mâm ngũ quả là rất quan trọng trên bàn thờ cúng gia tiên trong tất cả các ngày lễ trong năm. Tùy vào miền, cách trình bày mâm ngũ quả sẽ khác nhau. Miền Nam thường có mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung, miền Bắc thường có chuối, bưởi, xoài, táo, quất. Quả chuối không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Bắc vì mang ý nghĩa đùm bọc.
Lưu ý khi bày mâm cúng Rằm tháng Giêng
- Nên bày mâm cúng chay và mâm cúng mặn riêng biệt.
- Bày mâm cúng ông bà tổ tiên cần thành tâm và ưu tiên sử dụng hoa và trái cây tươi.
Đó là thông tin về cách chuẩn bị mâm cúng Rằm tháng Giêng và ý nghĩa của từng món ăn. Chúc bạn và gia đình có một năm mới sung túc và an lạc!